Le futur passé

14 januari 2016

Mijn nichtje – welhaast veertien lentes – heeft onlangs mijn blog ontdekt. Dat mag. Ik kreeg alleen geen stellige zekerheid over wie haar de link had toegespeeld, doch er steeg gegniffel op tussen haar en mijn madam toen ik die vraag stelde.
Wat ze ervan vond, vroeg ik langs mijn neus weg.
Dat ik een grappige alias heb, was haar eerste bemerking. Waarop ik haar verduidelijkte dat ik al sinds mijn lagereschooltijd zo wordt genoemd. Dat wist ze niet.
“Je schrijft wel ouderwets, nonkel Menck. Zo stijf. Niemand van mijn leeftijd zou je blog willen lezen. Behalve ik.”
Dat laatste was overduidelijk een excuus, want ze giechelde iets te nadrukkelijk.
“Zo schrijven oude zakken nu eenmaal”, verduidelijkte ik haar. Ze knikte meteen instemmend, hetgeen me er niet bepaald gelukkiger op maakte.
“Vind je mijn papa en mama dan ook ouwe zakken? Ze zijn tenslotte maar een jaar jonger dan jij.”
“Absoluut, schat.” Uit de belendende keuken steeg luidkeels protest op. En dat ik vooral voor mezelf moest spreken.
“Ze zitten wel op Facebook, hè!” verdedigde ze prompt haar ouwelui.
“Dat moeten zij weten. Ik zit liever op een stoel.” Even was er stilte en verraadde haar blik onbegrip, daarna lachte ze luidkeels.
“Ik zal eens, speciaal voor jou, een blogpostje in elkaar boksen om te tonen hoe verschrikkelijk belegen wij al zijn.” Ik schonk haar een samenzweerderig knipoogje.
“Hoe ga je dat doen?”
“Door bijvoorbeeld zoveel mogelijk foto’s te posten van dingen die in mijn jonge en heel erg jonge jaren behoorlijk hip waren. Ik durf te wedden dat je er hooguit een paar zult van kennen.”
“En ze waren hip toen jij jong was?”
“Of bijzonder populair.”
“Oké. Maar wel doen, hè! Ik ben benieuwd.”

Bij deze, dus.
Ik vraag me trouwens af hoeveel lezers onder de vijfentwintig kunnen benoemen wat hieronder wordt afgebeeld. En waarvoor die dingen – ondanks mijn, ahum, pompwaterklare beschrijvingen – wérkelijk dienden of hoe ze in de praktijk werden gebruikt.
Als u ze echter wél allemaal weet te duiden – en er ook, zoals ik, daadwerkelijk mee in aanraking dan wel vertrouwd bent geweest – dan bent u vanzelfsprekend eveneens een ouwe zak (m/v).
In de ogen van een veertienjarige, dat spreekt.

1. Het Chinees telraam

Populair toestel om lagereschoolkinderen saaie wiskunde op een speelsere manier bij te brengen.

2. Bloembollenplanter uit de seventies

De punt werd in de aarde gedrukt. De markeringen in het houden handvat gaven de verschillende plantdieptes aan. Het touw diende ter uitlijning van de bollenrijtjes.

3. Viewmaster

Het woord geeft het al ten dele aan: dit toestel werd door oogartsen en opticiens gebruikt om kleurenblindheid op te sporen. Ook werd er – vandaar de 3D-vermelding – iemands dieptezicht mee gecontroleerd op abnormaliteiten.

4. Hoeststillende pillen

Deze uitsluitend in de apotheek verkrijgbare hoeststiller, populair in de zeventiger en tachtiger jaren, werd omwille van zijn uitermate verslavende snoepjessmaak uit de handel genomen.
Menig mens sprak de naam verkeerdelijk uit als Treets wijl het daarentegen correct was te gewagen van Trie-iets.

5. Ceremonieel openingsbeeld

Dit openingsbeeld werd, begeleid door de bekende Eurovisie tune, op het televisiescherm vertoond bij aanvang van internationale gebeurtenissen zoals bijvoorbeeld het Eurovisiesongfestival. Het ontwerp is van de hand van de bekende Spaanse kunstenaar Antoni Gaudi.

6. Ontsmettingscabines

Ten tijde van onder andere de gekkekoeienziekte, de vogelgriep en de varkenspest waren deze mobiele hokjes in Vlaanderen een vertrouwd straatbeeld. Alvorens een geïnfecteerde zone binnen te stappen, diende hierin het schoeisel verplicht te worden gedesinfecteerd.

7. Belgische frank

Onderstaand bankbiljet was een populair betaalmiddel vóór de eeuwwisseling. Diens waarde, zijnde twintig frank (voor de Nederlanders: ongeveer 1 gulden), stond in de jaren ’80 gelijk aan de prijs van onder meer een paar lederen schoenen of twee all-in tickets voor Rock Werchter.
Enfin, toch in mijn hoofd.

8. Onafscheidelijk duo

Als u al weet wat het bovenste voorwerp is, o gij hippe tiener en begintwintiger, dan weet u beslist niet wat het potlood ermee te maken had.

9. Start To Walk

Het onderstaande apparaat was de drager van de instructiecassette ‘Start To Walk’, de voorloper van het huidige ‘Start To Run’ van Evy Gruyaert. Het ding, logischerwijze Walkman genoemd, hielp revaliderende patiënten terug te stappen na ernstige beenkwetsuren dan wel -fracturen.
Begeleidende marsliederen ondersteunden de door wijlen La Esterella – indertijd recordhoudster op de vierhonderd meter poolstokspringen – ingesproken instructies.

10. Miniprinter

Deze personal miniprinter, door Kodak op de markt gebracht begin de jaren tachtig van de vorige eeuw, bracht zijn printvellen in beweging middels zijwaartse geleidingsstroken die over tandwieltjes werden gestuurd. Om de onuitwisbaarheid van de print te garanderen, bestond de beelddrager uit een waterbestendige kunststof.
De printer was het gevolg van de gestaag groeiende vraag naar compactere toestellen. Hij werd vooral gebruikt om analoge foto’s te vereeuwigen. Maar ook bijvoorbeeld kleine boodschappenlijstjes uitprinten behoorde tot de mogelijkheden.

11. Brailletelefoon

Ontworpen met het oog op blinden die niet goed konden zien. In plaats van de in de jaren zeventig algemeen gangbare druktoetsen werd een schijf met gaten voorzien. Hierdoor konden blinden, mits een weinig telwerk, het juiste cijfer voelen.
Bemerk de hoorn met een draaiwieltje: die was ten behoeve van de slechthorende blinden uitgerust met een ingebouwd hoorapparaat waarvan het volume kon worden afgesteld naar eigen behoefte.

12. Ooievaarspalen

In mijn kinderjaren was seksuele voorlichting nog lang geen gemeengoed. Er werd, onder meer in Zuid-West-Vlaanderen en Limburg, nog veel geloof gehecht aan de ooievaar als babybrenger. Ten diens behoefte werden talloze daken van woningen getooid met ooievaarspalen waarop de fladderaars der blijde boodschap hun nesten konden bouwen.

13. Eerste Bancontact

De eerste bankkaart – we schrijven 1978 – was, zoals onderstaand te bemerken, een pak groter dan het huidige pinpasje. Men kon er maximaal twintig Belgische frank mee uit de muur halen. Al bij al toch goed voor een paar lederen schoenen of twee all-in tickets voor Rock Werchter.

14. Lijnbus der minderbedeelden

Tot diep in de jaren tachtig waren deze oranje bussen van vervoersmaatschappij De Lijn een vertrouwd beeld in de Vlaamse straten. Naast de wit-met-gele lijnbussen, die we heden nog treffen, werden tevens oranje voertuigen ingelegd voor de financieel achtergestelden. Werklozen, mensen in schuldbemiddeling, Poolse vrachtwagenchauffeurs, Syrische vluchtelingen en hoveniers werden er, tegen verwaarloosbare tarieven, mee naar school, werk, OCMW of tentenkampen gebracht.
Het gelijkekansenbeleid luidde het einde in van deze stigmatiserende tak van De Lijn. Enkel in Wallonië zijn alle lijnbussen nog oranje.

15. Handtas waarmee gebeld kon worden

Dé hippe handtas voor elke moderne vrouw uit de eighties. Merk: Delvaux. Kostprijs naar huidige maatstaven: 10.000 euro. Zendbereik: 1000 meter. Dientengevolge vooral populair in kleine, kapitaalkrachtige staten zoals Monaco en Vaticaanstad.

16. Verstandig roken

Wat nu niet meer kan, kon in de jaren zeventig wél nog: verstandig roken. Voorbehouden aan onder andere sportlui, dokters en gezondheidsgoeroes.
Kanker werd pas vele jaren later uitgevonden.

17. 56K-modem

Voorloper van de huidige digicorder. Via de telefoonlijn kon men middels dit apparaat eind de jaren ’70 het tv-toestel reeds in HD afstemmen op Brussel-Vlaams, Brussel-Frans, Rijsel en Nederland 1 en 2.
Met dit toestelletje konden, helaas enkel analoog en in het zwart/wit, ook de toenmalige kleinere spelers al worden bekeken: VIER en VTM.
Het modem was in staat om maximaal twee programma’s op te nemen en uitgesteld te bekijken, een ongekende luxe in die dagen. Reclame doorspoelen kon evenwel niet.

18. De eerste GPS

Ook in mijn kinderjaren werden we al geïnstrueerd door een vrouwenstem in de wagen. Zo feilloos als de huidige GPS werkte deze methode toen helaas nog niet. Links werd veelal met rechts verwisseld et vice versa, de wagen werd te vaak omgeleid naar parkings met openbare toiletten en niet zelden corrigeerde de vrouwenstem de chauffeur, stemverheffing incluis.

19. Eerste Sms’jes

Op dit apparaatje verscheen, begeleid door een luide bieptoon, een telefoonnummer. De bezitter diende zich vervolgens te reppen naar het dichtstbijzijnde telefoontoestel om daarmee het op het schermpje afleesbare nummer terug te bellen. Enige omslachtigheid was het ding dus niet vreemd.
Het toestel werd vooral gebruikt in zakenmiddens, door bazige echtgenotes, door televerkopers en door Aziatische sekslijnen.

20. Computer zonder muis

Ver voordat de muis zou worden losgekoppeld van computers – cfr. laptops en tablets – werkte ik in de jaren tachtig van de vorige eeuw al met een muisloze pc. Zei daar iemand hip?
De focus lag uitsluitend op de pijltjes- en F-toetsen, het lettertype en de beeldschermkleuren waren universeel en niet manipuleerbaar en Google werd geraadpleegd middels de 26-delige Larousse dan wel de gele gids.

Mijn eerste blog, opgesteld in MS-DOS, heette in 1989 nog simpelweg ‘Menck’ en werd gevolgd door vier lezers, zijnde mijn collega’s van den buro. Reacties werden uitsluitend mondeling gegeven, waardoor een prompte tegenreactie mijnentwege mogelijk was.
Mijn god, wat was het leven toen nog kinderlijk eenvoudig. WordPerfect, welhaast.

En u?

geschreven door Menck Geplaatst in It's my life, Nostalgia